1. උපන් පණ
නෙරළුවේ කුසල් හාමි ගමරාල හොඳ පොහොසතෙක්. ගොඩින් අමුණු පහක්ද මඩින් අමුණු හතක්ද පමණ වූ ඉඩම් ඔහුට ඇත. ඔහුගේ මහ පෙට්ටියේ යට තට්ටුව අත ගා බලන්නට ලැබුණොත් ඔහුට මුදලුත් ඇද්ද නැද්ද යනු හොඳින් දැන ගත හැකිය.
සකසුරුවම් කමින් කුසල් හාමිනේ හිමියාට කිසි සේත් දෙවෙනි නොවේ. පෙට්ටියේ මුදල් රැකෙතියි ඇයගේ විශ්වාසයෙක් නැත. එක එක ලිග්ගල ළඟ වළලන ලද මහ කැටයක් පමණ මුදල් රකින්නට හොඳ දෙයක් නැති බව ඕ දනී. ඇය විසින් මුදල් රැක්ක යුත්තේ හිමියාගෙන් පමණෙකි. ඊට මෙතරම් හොඳ ක්‍රමයක් තවත් නැත.
මේ දෙ මහල්ලන්ට පුතෙක් ද දුවක් ද වූහ. දුව රූමත් තරුණියකි. ඇයගේ කෙස් වැටිය විදාලූ කල දණට වැටේ. ඇඟ තැඹිලි පාටය. උදයම මැද්දාට පසු නම් දත් සුදුය. හවස් වන විට ඒ රතට හැරෙයි. හොඳ උස මහතින් යුත් මේ තරුණිය දෙමවුපියනට මහත් ආඩම්බරයකි.
පුතා ගේ නම කිරිහාමිය. හේ උස්ය. මහත් ය. කදිම පෙනුමක් ඇත්තෙකි. ළමා කළ අකුරු කරන්නට යයි අසල පල්ලියකට යැවූ නමුත් ඔහු දන්නා අකුරක් නැත. ඔහුගේ නුවණ කොතරම් දැයි කියත හොත් අසල කවුරුත් ඔහුට "පණ්ඩිතයා" යයි කියති. කිසි දෙයක් ගැන කල්පනාවක් කිරීම ඔහුට නුවුවමනා බැවින්, මේ නම හොඳටම සුදුසු යයි මවුපියෝ කියත්.
ගම පුතාට තවත් නමෙක් වෙයි. එනම් "කිරිබත් හාමි" යනුයි. වෑදමක් වූ දා හෝ, මගුලක් වූදා හෝ බොහෝ දෙනා රැස්ව සිටිද්දීම, කිරි බත් ගොඩක් සොයා ගන්නට බැරි වන ලෙස හංගන ගුරුකම, කිරිහාමි දනී. එසේ කරන්නේ අනුනට ඉඩක් නොදීම පණ්ඩිත කම් දොඩමින්ය. "කිරි හාමි" යන්නට "බත්" යන ටික නිකම්ම එකතු වුණා නොවන බව මෙයින් පෙනේ.නිදන්නට ගිය විට කිරි හාමි රෑ දහවල් වෙනසක් නොදනී. මේ කටයුතුය. මේ මොකට යුතුය යන්නත් කිරි හාමි කිසි විටෙකත් නොදකී. එබඳු යමක් අනෙකකු කීවද ඔහුට නො ඇසේ. ඔහුට හිතුනොත් සියල්ලම නොකට යුතුය. මේ නිසා කිරි හාමිට ඇති තවත් නම් බොහෝය.
කොපමණ නම් ඇති වුවත් කිරි හාමි ගේ හොඳ ගුණයෙක් වෙයි. එනම් නම්බු නමක් වුවත් අවනම්බු නමක් වුවත් එක ලෙස සැලකීමයි. මේ නිසා කිරි හාමි ගේ හිතට පීඩාවෙක් නැත. ඒ හෙයින් ලෙඩ දුක් ඔහු නොදන්නා දෙයකි.
ලෙඩක් දුකක් නැති හෙයින් කිරි හාමි කන බොන දෑ හොඳට ඇඟට අල්ලයි. ඉතින් ඇඟ මහත් වීම පුදුමයෙකැ? අනෙක් අයට කෙසේ කල දවස ගියත් කිරි හාමි සුවසේම ජීවත්වීම පුදුමයෙකැ?
ඉතිරි කොටස.....
